Íslandsbanki má kaupa Byr/hvað segjum við við að erlendir vogunarsjóðir eiggnist þetta????

Íslandsbanki má kaupa Byr
Viðskipti | mbl.is | 17.10.2011 | 16:10
Samkeppniseftirlitið telur ekki ástæðu til að aðhafast frekar vegna fyrirhugaðs samruna Íslandsbanka og Byrs hf. Áður hefur Fjármálaeftirlitið komist að þeirri niðurstöðu að Íslandsbanki er hæfur til að fara með virkan eignarhlut sem nemur svo stórum hluta að BYR hf. verði talið dótturfyrirtæki bankans.

Hin fyrirhugaða sameining er enn til meðferðar hjá Fjármálaeftirlitinu og ESA, Eftirlitsstofnun EFTA.  Þá þarf fjármálaráðuneytið, fyrir hönd ríkisins, heimild Alþingis fyrir sölu á eignarhlut sínum í Byr.   Starfsemi fyrirtækjanna verður óbreytt á meðan beðið er samþykkis ofangreindra aðila.

Sterkar vísbendingar um að samruni auki skaðlega fákeppni

Samkeppniseftirlitið hefur haft til meðferðar yfirtöku Íslandsbanka á Byr en fyrirtækin eru keppinautar á fjármálamarkaði. Í ákvörðun eftirlitsins kemur fram að sterkar vísbendingar séu um að þessi samruni muni auka skaðlega fákeppni.

Samrunaaðilar hafa hins vegar borið því við að heimila yrði samrunann á vegna reglna samkeppnisréttarins um fyrirtæki á fallanda fæti (e. failing firm defence). Er í því sambandi vísað til alvarlegrar stöðu Byrs. Viðurkennt er að slík aðstaða fyrirtækis geti leitt til þess að heimila beri samruna. Ástæðan er sú að í slíkum tilvikum stafa samkeppnishömlurnar ekki af samrunanum sem slíkum heldur af erfiðri stöðu hins yfirtekna fyrirtækis.

Sökum þessa hefur Samkeppniseftirlitið framkvæmt viðamikla rannsókn á stöðu Byrs, hvernig staðið var að sölu fyrirtækisins og hvort fyrir hendi hafi verið aðrir raunhæfir möguleikar á sölu Byrs sem væru hagfelldari fyrir samkeppni. Hefur eftirlitið í því sambandi aflað gagna og sjónarmiða frá m.a. innlendum og erlendum fyrirtækjum sem sýndu áhuga á að kaupa Byr og leitað viðhorfa Fjármálaeftirlitsins og fjármálaráðuneytsins.

Niðurstaða Samkeppniseftirlitsins er sú að fjárhagsstaða Byrs sé mjög slæm og liggur fyrir að kröfur laga um eiginfjárgrunn fjármálafyrirtækja séu ekki uppfylltar. Eftirlitið telur að söluferli Byrs hafi verið tilteknum annmörkum háð en að raunhæfir möguleikar á annarri sölu en til Íslandsbanka hafi ekki verið fyrir hendi. Þá skiptir hér umtalsverðu máli að upplýsingar frá Fjármálaeftirlitinu sýna að ef þessi samruni gengi ekki eftir myndi stofnunin beita heimildum sínum og færa inn- og útlán Byrs til einhvers stóru viðskiptabankanna.

Af þessu öllu leiðir að skilyrði um fyrirtæki á fallanda fæti eru uppfyllt og Samkeppniseftirlitið hefur því ekki heimildir að lögum til þess að hafa frekari afskipti af samrunanum. Samkeppniseftirlitið er þeirrar skoðunar að þessi óhjákvæmilega niðurstaða skaði samkeppni þar sem hún eykur samþjöppun og fákeppni. Það er því afar brýnt að Samkeppniseftirlitið og aðrir hlutaðeigandi aðilar beiti sér fyrir því að á milli viðskiptabankanna þriggja eigi sér ekki stað nein samvinna eða samskipti sem skaðar samkeppni viðskiptalífinu og almenningi til tjóns.//////manni hrís hugur við þessu ,ekki spurning þetta er samþjöppun á bankaveldi á Íslandi,og á meðan ekki er gert upp við íslenska viðskiptamen sem í uppsveiflunni gerðu það að taka lán með góðum hug og vori hvattir til sem eru vertryggð að fullu,og svo koma kreppan og við eigum ein að bera hana ,en ekki bankinn og sjáum engi deili þess á að stoppa svona gerning,eða bara i vesta falli þjóðnýtta bara fyrir okkar hönd!!!hvað ætlar ríkisstjórnin að gera,láta bara bankana gera okkur sem skuldum gjaldþrota og hirða allt af okkur ungum og gömlum og allt það á  milli!! þetta er alvöru mál fyrir margan,en hvað ekkert gert til að bjarga þessu/Halli gamli

 

Íslandsbanki má kaupa Byr

Athugasemdir

[valli (IP-tala skráð) 18.10.2011 kl. 19:17]

Er fjármálaráðuneytið að ræna Byr hf?  

Það er lágmarkskrafa í lýðræðissamfélagi að leikreglur séu upp á yfirborðinu og farið sé eftir þeim, en það virðist háttvirtur fjármálaráðherra Steingrímur J, fjármálaráðuneytið, fme og samkeppnisstofa  ekki skilja. Það er staðreynd að fjármálaráðuneytið fer með alla eignarhluti í nýju bönkunum þar sem að gömlu bankarnir sem eru móðurfélög nýju bankanna hafa verið í yfir tveggja ára greiðslustöðvun og en ekki leitað nauðasamninga en það þýðir að kröfuhafar bankanna eru en ekki orðnir eiginlegir eigendur til móts við Bankasýsluna en hún heyrir að auki undir fjármálaráðuneytið. Það er líka staðreynd að ríkið eigi ekki nema 5% í Byr hf, en Byr sparisjóður eigi hin 95% og þar sem að Byr sparisjóður er í greiðslustöðvun og hefur ekki farið í nauðasamninga þá eiga stofnfjáreigendur hann eins og er, en slitastjórn sagðist ekki ætla að kalla eftir hlutnum fyrr en eftir tveggja ára greiðslustöðvun en sennilega hefur 150 milljóna króna verkefni  Arctica Finance vegna sölunnar á Byr hf getað sett strik í reikninginn. Það sem er undarlegast af þessu öllu saman er að aðalkeppinautur sparisjóðanna sem er í raun fjármálaráðuneytið er látið taka að sér að passa upp á hlut stofnfjáreiganda í Byr sparisjóði, en með því þá gátu stofnfjáreigendur ekkert skipt sér að samningaviðræðum við kröfuhafa né skipt sér af því að Byr hf léti ekki allt yfir sig ganga. Það er nú líka staðreynd að stóru bankarnir voru og eru ekki að nota sama áhættugrunn og sparisjóðirnir. Stóru bankarnir eru nefnilega fjárfestingarbankar(Tier 1) á papírunum en sparisjóðirnir eru byggðir upp eins og viðskiptabankar(Tier 2). Á þessu er stór munur og er það hreint með ólíkindum að reikniregluverkið Basel 2 sem inniheldur þessa áhættugrunna og notað er í öllu bankakerfi evrópu hafi ekki fengið verðskuldaða umfjöllun þrátt fyrir þau vandamál sem þjóðin stendur frammi fyrir í dag. Hér ætla ég að reyna að skýra það í stuttu máli.

Cad-hlutfall banka samanstendur í megin þáttum af: meðalstöðu heildareigna, lánsfjármögnun, vaxtamun og fjármagnskipan.  Innan fjármagnskipan koma  þrir áhættugrunnar til greina en þeir eru misjafnir eftir gerð banka og getur hver banki einungis notað einn áhættugrunn og getur aldrei breytt út af honum, auk þess er bannað að blanda þessum grunnum  saman eins og láta viðskiptabanka eiga ráðandi hlut í þ.e.a.s vera  móðurfélag fjárfestingarbanka eða öfugt eða sameinast banka sem notar annan áhættugrunn, en því hafa stóru bankarnir aldrei getað fylgt frá því þeir tóku upp Basel 2 árið 2003. Hins vegar tóku sparisjóðirnir upp Basel 2 árið 2008 og tóku upp áhættugrunn  (Tier 2) sem er fyrir sparisjóði og viðskiptabanka, en inn í þeirri aðferð ber banka að nota afskriftareikning um áætlaðar afskriftir fram í tímann og skýrir það tap sparisjóðanna að mjög miklu leiti. Áhættugrunnar í Basel 2 eru þrír talsins: Það er (Tier 1) sem er innramatsaðferð og  inniheldur hlutafé, yfirverð hlutafjár, víkjandi skuldabréf og óráðstafað eigið fé(varasjóður) og er (Tier1) ætlaður fyrir fjárfestingarbanka.  Svo er  (Tier2) sem er staðallaðferð sem inniheldur: endurmat, víkjandi lán, breytileg skuldabréf og afskriftareikning og er (Tier2) ætluð fyrir sparisjóði og viðskiptabanka. Svo er það (Tier3) sem er lítið notað og inniheldur víkjandi lán til skamms tíma og er (Tier3) ætlaður fjármálastofnum eins og hraðpeningum og eru þá þessi víkjandi lán veitt frá Seðlabanka í vikutíma eða svo til að mæta sveiflum í rekstri eins og geta  komið upp.

Það var kannski grundvöllur fyrir stóru bankanna að nota (Tier1) fyrir hrun, því hér blómstraði hlutabréfamarkaður og voru stóru bankarnir mjög virkir að versla þar og á öðrum opnum hlutabréfmörkuðum, en eins og staðan er í dag þá er bara alls engin grundvöllur fyrir (Tier1) banka með innanlandsstarfssemi á Íslandi, en hér er engin virkur hlutabréfamarkaður, það er engin sem er spenntur fyrir að kaupa víkjandi skuldabréf í íslenskum banka og stóru bankarnir eiga heldur enga varasjóði eða óráðstafað eigið fé eins og það heitir vegna þess að allar þær afskriftir sem komu frá gömlu bönkunum eru einungis áætlaðar og allt sem kemur inn í þá nýju umfram það fer til gömlu bankanna , en þar að auki þá er ekki búið að skilja nýju og gömlu bankanna í sundur ásamt því að öll skuldabréf sem að gömlu bankarnir gáfu út eru ennþá á kennitölu gömlu bankanna og verði þeir ekki sáttir við innheimtur þá hafa gömlu bankarnir ennþá kost að ganga á eftir skuldurum þrátt fyrir að skuldarar hafi fengið afskriftir hjá nýju bönkunum, sem þýðir að nýju bankarnir eru ekki ennþá orðnir raunverulegir eigendur útlánasafnanna og því spurning hvort að uppgefinn hagnaður vegna endurmats þeirra sé ekki bókhaldssvik en það verður ekki skilið á milli gömlu og nýju þar til 2012 í fyrsta lagi. Svo inniheldur (Tier1) ekki endurmat þannig að þetta með opinbert endurmat í samstæðureikningi sem byggt er á væntingum vegna útlána sé að skila stóru bönkunum hagnaði  er mjög undarlegt, auk þess að  endurmat þeirra á vöxtum lána er ekki leyfilegt innan (Tier1) þó það standi í lánasamningum þeirra við skuldara og yfirtaka á skuldsettum félögum með því að breyta skuldum yfir í hlutafé er  mjög sennilega ólöglegt þar sem í því fellst endurmat á hlutafé. Þar að auki verður  verð á hlutafé innan (Tier1)  að myndast á opnum markaði en ekki innan veggja bankans, svo er það að stóru bankarnir endurmeti gengi innan sjóða sem þeir hafa yfir að að miklum líkindum ólöglegt ofan á margt annað. Svo mega (Tier1) bankar ekki fá víkjandi lán né ríkisábyrgðir á víkjandi skuldabréf sem þeir ætla að gefa út en fjármálaráðuneytið er ennþá að bíða eftir svari frá ESA um lögmætti þess og þar liggur rekstrargrundvöllur nýju bankanna að veði.

Hins vegar þá er Byr sparisjóður að nota staðalaðferð (Tier2) og Byr getur endurmetið vexti á lán og endurmetið það sem stóru bankarnir mega ekki, Byr þarf að vísu að hafa mun meiri afskriftareikning til að sýna fram á áætlað öfgakennt tap fram í tímann og kemur það sem tap í bókhaldi og ber Seðlabanka að mæta því tímanlega með víkjandi lánum en veðin liggja í raun í útlánum Byrs þannig að Seðlabankinn fengi sitt á undan eigendum ef allt færi á versta veg.  Það hefði líka verið hægt að gefa Byr færi á að gefa út breytileg skuldabréf sem hefðu breyst í stofnfé með tímanum ef ekki hefði náðst að greiða af þeim en þess í stað þá asnaðist FME í samstarfi við fjármálaráðuneyti að bjóða kröfuhöfum beint upp á að kröfuhafar ættu að afskrifa yfir helming skulda við Byr endanlega og taka víkjandi skuldabréf og ríkiskuldabréf upp í afganginn, en það að FME fari að bjóða kröfuhöfum upp á annað enn áhættugrunnur bankans hefur upp á að bjóða þýðir að það hafi enginn grunndvöllur verið til staðar til að beita neyðarlögum á Byr sparisjóð, auk þess að það tap sem að afskriftareikningur Byrs og virðisrýrnar innlána hljóðuðu samtals upp á yfir 83 milljarða króna þegar reksturinn var færður yfir í Byr hf og er algjörlega óvíst að Byr hefði þurft að glata nokkru af þessu síðar ef að stóru bönkunum væri ekki leyft að komast upp með hvað sem er og stofnfjáreigendum leyft að koma málefnum sínum að um Basel 2 reglurnar og lýsa þeim áhrifum sem brot stóru bankanna hafa valdið Byr.

Það er að lokum spurning hvort að Gunnar Þ. Andersen forstjóri FME og Páll Gunnar Pálsson forstjóri Samkeppnisstofu séu réttu mennirnir til að taka á þessum málum, en Gunnar starfaði áður hjá Landsbankanum 1991-2003 síðast sem framkvæmdstjóri alþjóða- og markaðssviðs en hann hefði átt að sjá út á sínum tíma að bankinn væri að taka upp áhættugrunn sem myndi ekki henta honum sem viðskiptabanka.  Svo hefði Páll Gunnar átt að sjá það á sínum tíma sem forstjóri FME(1999-2005) að víkjandi lán til stóru bankanna væru sennilegast ekki leyfileg frá 2003 en frá 2003-2006 þá lánaði Seðlabankinn 800 milljarða(800 hundruð þúsund milljónir til stóru bankanna) og nú í dag 2011 þá eru þau ráðuneyti og stofnanir (Seðlabankinn, FME, efnahags-og viðskiptaráðuneyti, fjármálaráðuneyti og forsætisráðuneyti) sem skipuðu samráðshóp um fjármálastöðugleika  en að reyna að ná þessum pening til baka með ýmsum ólöglegum aðgerðum þar sem að Seðlabankinn gat ekki gert kröfu um  þessi víkjandi lán við hrunið, sökum þess að þau voru ekki innan áhættugrunn stóru bankanna. En þessi lán lömuðu auk þess samkeppnisstöðu sparisjóðanna við stóru gömlu bankanna á sínum tíma og gera ennþá í dag.

[Haraldur Haraldsson, 18.10.2011 kl. 21:06]

Valli :þakka ítarlega umfjöllun um þetta málefni/Kveðja